Ситуацијата на Хаити се влошува од ден на ден. Земјата се соочува со длабока криза – политичка, безбедносна и хуманитарна – а насилството на бандите ги турка институциите кон целосен колапс.
Според Обединетите нации, хаитиската влада „го губи тлото под нозете“, додека вооружени групи преземаат контрола врз сè поголем дел од главниот град Порт-о-Пренс, но и надвор од него. Бандите, добро вооружени со шверцувано оружје, убиваат цивили, напаѓаат училишта и здравствени установи, користат сексуално насилство и масовни киднапирања како средство за терор и контрола на населението.
WARNING: GRAPHIC CONTENT
— Reuters (@Reuters) February 26, 2025
Armed gangs launched a fresh attack on Haiti's capital before dawn. The violence reportedly left several people dead in the Port-au-Prince neighborhood of Delmas 30 https://t.co/nik4Q8FADE pic.twitter.com/6dxZoSHCaL
Според извештај на ОН, овие групи веќе контролираат најмалку 85% од Порт-о-Пренс. Само помеѓу јули 2024 и февруари 2025 година, повеќе од 4.200 луѓе биле убиени, а над 1.350 повредени. Насилството е масовно и систематско, а граѓаните сè почесто одбиваат да ги напуштат домовите поради страв.
Најмоќната бандитска коалиција, Вив Ансанм, има јасна цел – да ја собори преодната влада и да ја замени со сопствен режим. Минатиот месец ја презедоа контролата врз градовите Миребале и Содо во централниот дел од Хаити. Нападите врз полициските станици беа придружени со ослободување на стотици затвореници, а полицајците морале да побегнат. Во еден од нападите, загинале две калуѓерки и еден полицаец, додека двајца новинари се водат за исчезнати.
Граѓаните, препуштени сами на себе, организираат групи за самоодбрана. Со мачети и импровизирани барикади, се обидуваат да ги одбранат своите населби, честопати во координација со полицијата, која е преоптоварена и недоволно опремена.
Покрај тоа, државата е критикувана дека нема јасен план за справување со ситуацијата. Полицијата, според локалните организации, реагира само кога веќе е предоцна – како „пожарникари без стратегија“, додека градовите паѓаат еден по еден.
Политичките напори за стабилизација исто така се соочуваат со тешкотии. Советот од девет члена, формиран со цел да ја врати демократијата преку организирање избори, не успева да ги исполни задачите поради безбедносните ризици и внатрешните несогласувања.
Haiti: Gang violence continues to escalate, forcing people to flee their homes in search of safety.@UNOCHA & partners are providing life-saving aid including food & medical care, but access issues are making it difficult to reach people in need.https://t.co/YWw4N8m0MN pic.twitter.com/PXqRSr9sVv
— United Nations (@UN) October 25, 2024
Во меѓувреме, меѓународната заедница ги зголемува притисоците. Карипската заедница (CARICOM) остро ја осуди коалицијата на банди и предупреди дека секој обид за насилно преземање на власта е неприфатлив. Соединетите Американски Држави ја поддржаа оваа позиција и најавија дека ќе продолжат со регионални консултации за наоѓање решение.
Хаити се наоѓа на раб на бездната. Без итна интервенција, постои реална закана дека оваа островска држава ќе стане целосно нефункционална, во која владеат насилство и страв, а основните човекови права ќе бидат луксуз кој малкумина можат да си го дозволат.