ЕУ го објави планот „Подготвеност 2030“ за ставање крај на зависноста од купувањето оружје од САД
Европската Унија во средата објави план за прекин на својата одбранбена зависност од Соединетите држави, со фокус на купување повеќе оружје во Европа, а постојат знаци дека Канада би можела да се приклучи.
Европската комисија ја претстави својата безбедносна стратегија „Подготвеност 2030“, во која главен фокус е заканата од руска агресија. Разузнавачките проценки на НАТО сугерираат дека Русија би можела повторно да нападне земја во Европа во рок од три до пет години.
Минатиот месец, администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп сигнализираше дека безбедносните приоритети на САД се насочени на други региони — на сопствените граници и во Азија, и дека Европејците ќе мора да се грижат за себе и за Украина. Во тој период, најголемата копнена војна во Европа во последните децении влезе во својата четврта година.
Според стратегијата на ЕУ, нејзините членки ќе бидат повикани да купат поголем дел од својата воена опрема во Европа, работатјќи главно со европски добавувачи, понекогаш со помош на ЕУ за намалување на цените и забрзување на испораката. Опремата од надвор од Европа треба да се купува само кога е пожелна по цена, перформанси или кога има доцнење во испораката на европските производи.
Во последниве години, 27-те земји на ЕУ доставиле околу две третини од своите нарачки на американски одбранбени компании. За да се квалификуваат за новите заеми, тие ќе треба да купат најмалку 65 отсто од својата опрема од добавувачи во ЕУ, Норвешка или Украина.
„Безбедносната архитектура на која се потпиравме повеќе не може да се зема здраво за готово“, изјави претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен.
„Треба да купуваме повеќе европски. Затоа што тоа значи зајакнување на европската одбранбена, технолошка и индустриска база. Тоа значи стимулирање на иновациите. А тоа значи создавање пазар за одбранбена опрема низ ЕУ“, додаде таа.
Стратегијата наликува на шемата „Repower EU“, која комисијата ја предложи во 2022 година за да се одвикне од рускиот природен гас, откако претседателот Владимир Путин им нареди на своите сили да влезат во Украина и ја искористи енергијата како оружје за да се обиде да ја поткопа поддршката на ЕУ за Киев.
Оваа стратегија доведе до намалување на зависноста на ЕУ од увозот на руски гас од 45 отсто во 2021 година на 15 отсто во 2023 година.
Новиот план беше претставен пред самитот на водачите на ЕУ, кој започнува во четврток. Во вонредните разговори на 6 март, тие потпишаа предлози за олеснување на буџетските ограничувања и создавање план за заем од 150 милијарди евра за одбранбени проекти.
Одбранбените фирми во САД, Обединетото Кралство и Турција ќе бидат исклучени од планот за заем, доколку тие влади не потпишат договори за безбедност со ЕУ.
Франција го турка пристапот „Купи европски“, но земји како Полска и Холандија сакаат да купат американска опрема.
Земјите од ЕУ се охрабруваат да ги зајакнат безбедносните врски со сојузниците во НАТО кои не се членки на ЕУ, вклучувајќи ги Обединетото Кралство, Канада, Норвешка, Австралија, Јапонија, Јужна Кореја и Индија.
Стратегијата наведува дека, иако Соединетите Држави се клучен западен сојузник, јасно е „дека разбираат дека се премногу посветени на Европа и треба да воспостават ребаланс, намалувајќи ја својата историска улога како примарен безбедносен гарант“.
Андриус Кубилиус, неодамна назначениот и прв комесар за одбрана на ЕУ, предупреди дека „450 милиони граѓани на Европската Унија не треба да зависат од 340 милиони Американци за да се бранат“.
Приоритети за трошење за заеднички набавки ќе бидат системи за воздушна и ракетна одбрана, артилерија, муниција, беспилотни летала, опрема за употреба во сајбер и електронско војување и „стратешки фактори“ како што се полнење гориво за авиони и безбедносни инсталации на копнените граници.
За да ѝ се помогне на Украина да се одбрани од руска инвазија, целта ќе биде да се обезбедат најмалку два милиони артилериски гранати секоја година, да се снабдуваат повеќе системи за противвоздушна одбрана, ракети и беспилотни летала и да се продолжи со обука на десетици илјади украински војници годишно.
Повеќе пари ќе бидат насочени и кон украинската одбранбена индустрија.
