Македонци кои решија да го напуштат комотниот живот во туѓина и да се вратат на својата земја – со надеж, со страв, и со куп прашања во глава: „Добро ли направивме?“

Зошто се враќаат?

Причините се различни. Дел велат дека странството ги изморило – добри пари, но студени лица, без пријатели, без топлина.

„Таму не е живот, таму е само работа и кревет,“ ни раскажува Игор, кој 10 години живеел во Минхен, работел во автомеханичарска работилница и сега се врати во Велес за да отвори сопствен сервис.

Други се враќаат заради семејството.

„Родителите ми остареа, децата почнаа да забораваат македонски зборови… и што ќе правам таму?“ вели Сузана, медицинска сестра која по 15 години во Италија реши да се врати во Битола.

Постојат и такви што едноставно не успеале да се вклопат – ниту јазикот, ниту менталитетот не им „легнал“.

Некои се чувствуваат како вечни странци, па вратата кон дома им изгледа како единствен излез.

Како изгледа враќањето?

Не е лесно. На аеродромот – радост, прегратки, солзи. Но, потоа почнува реалноста.

„Првиот шок ми беше кога отидов во општина. Чекав три часа за едно обично уверение,“ ни вели Никола, кој од Швајцарија се пресели во Скопје. „Си реков – да не згрешив? Ама после се навикнуваш… пак си меѓу свои“.

Многумина мора одново да градат живот – нова работа, често и нов бизнис. Некои вложуваат заштеда во кафуле, продавница или земјоделие. Други пак се обидуваат да ја донесат западната дисциплина и начин на работа, но брзо се судираат со македонската реалност.

Што сега?

Економистите велат дека ова е и шанса и ризик. Од една страна, враќањето на печалбарите носи свеж капитал и искуство.

„Секој повратник што вложува во мал бизнис е мала економска инјекција“, велат експертите.

Од друга страна, ако системот не ги пречека со услови – намалени процедури, поддршка за старт-апи, полесен пристап до кредити – многумина ќе се разочараат и повторно ќе заминат.

Остатокот од текстот можете да го прочитате ТУКА.