Во текот на историјата, научниците се обидувале да ги проучат границите меѓу човекот и животните.
Колку околината влијае врз развојот на интелигенцијата? Дали однесувањето е генетски предодредено или зависи од воспитувањето?
Во 1931 година, американскиот психолог Винтроп Келог решил да го истражи ова прашање преку еден од најконтроверзните експерименти во историјата на психологијата. Тој одгледувал бебе шимпанзо заедно со својот син, третирајќи го на ист начин како човечко дете. Но, експериментот морал да биде прекинат многу порано од планираното – и тоа не поради шимпанзото, туку поради загрижувачките промени во однесувањето на неговиот син.
Винтроп Нил Келог бил познат експериментален психолог кој се занимавал со проучување на развојната психологија кај децата и животните. Неговите истражувања биле насочени кон влијанието на средината врз однесувањето, интелигенцијата и учењето. До 1930 година, веќе бил реномиран научник со докторат по психологија и работел како професор на Универзитетот во Индијана. Неговата работа вклучувала експерименти со животни, особено со примати, во обид да открие како тие се адаптираат на различни услови.
Келог бил инспириран од приказните за т.н. „диви деца“ – деца кои биле одгледувани од животни и поради тоа не можеле да се интегрираат во човечкото општество. Тој сакал да испита дали е можно обратното: дали животно, доколку расте меѓу луѓе, ќе покаже знаци на човечко однесување?
Во времето кога го започнал експериментот, Келог и неговата сопруга Луелин имале син по име Доналд, кој во тој момент бил на возраст од десет месеци. Истовремено, Келог добил женско шимпанзо по име Гуа, исто така старо десет месеци, од лабораторија на Универзитетот Јеил. Намерата била јасна – да го одгледуваат Гуа на ист начин како Доналд и да ги следат разликите во нивниот развој.
Секој ден, Келог и неговата сопруга ги третирале Доналд и Гуа подеднакво. Јаделе заедно, спиеле во исти услови, играле со истите играчки и биле изложени на истите говорни стимули. Родителите не правеле разлика во пристапот – ги поттикнувале со идентични зборови и гестови, охрабрувајќи ги да учат преку имитација и експериментирање. Покрај тоа, Келог редовно спроведувал тестирања за да ја следи разликата во напредокот помеѓу неговиот син и шимпанзото.
Првично, резултатите биле изненадувачки. Гуа покажувала извонредна способност за учење, совладувајќи ги моторните функции многу побрзо од Доналд. Таа лесно отворала врати, користела прибор за јадење и реагирала на едноставни команди. Во одредени тестови, дури го надминувала Доналд – побрзо ги разбирала инструкциите, лесно ја интерпретирала интонацијата на гласот и со неверојатна прецизност манипулирала со предмети.
Но, со текот на времето, станало јасно дека постојат граници кои Гуа не можела да ги премине. Иако била вешта во имитацијата на човечкото однесување, таа не можела да развие говор. Доналд, од друга страна, полека почнал да изговара зборови, додека Гуа останувала ограничена на звуци и гестови. Истовремено, Доналд покажувал способности за апстрактно размислување и социјална интеракција, нешта кои кај шимпанзото останале недостижни.
Но, најголемиот пресврт се случил кога Келог забележал дека неговиот син почнал да ги копира навиките на шимпанзото, наместо обратно. Наместо да ги користи зборовите што ги учел, Доналд почнал да испушта звуци слични на оние на Гуа. Неговото држење и движење се промениле – сè почесто лазел на четири нозе, наместо да оди исправено. Дури и начинот на кој се справувал со предметите се променил – почнал да користи уста за да гризе и влече работи, наместо да ги фаќа со раце.
Во тој момент, Келог сфатил дека експериментот мора да биде прекинат. Наместо да го трансформира шимпанзото во човек, тој несвесно го навел својот син да го прифати однесувањето на животно. Ова откритие било толку загрижувачко што, по само девет месеци, на 28 декември 1931 година, експериментот бил нагло запрен. Гуа била вратена во лабораторијата на Универзитетот Јеил, каде што, за жал, починала две години подоцна.
Овој експеримент останува еден од најконтроверзните во историјата на психологијата. Многумина го критикувале Келог за тоа што користел свое дете како експериментален субјект, без да размисли за потенцијалните последици. Истовремено, прашањето за етичкиот третман на Гуа било исто така предмет на жестоки дебати.
Сепак, еден заклучок останал јасен: човекот многу полесно ќе го прифати животинското, отколку што животното ќе може да стане човек.
