Во првите моменти во затворот „Идризово“, соговорникот на РСЕ изгледаше рамнодушно – со прекрстени раце и лице без израз. Тој е осуден на четири години затвор затоа што македонските власти откриле дека три месеци се борел на боиштата во Украина на страната на Русија.

Законот што го инкриминира делото „учество во странска војска“ е воведен во септември 2014 година за да се спречи заминување на државјани во конфликти на Блискиот Исток. До сега во Македонија имало пресуди само за приклучување кон формации како ИСИС. Овој случај е прв поврзан со војната во Украина која почна со руската инвазија во 2022.

Соговорникот на РСЕ е првиот кој е осуден бидејќи бил војник во руско – украинскиот конфликт.

Властите не и дадоа на РСЕ точни податоци за тоа колку државјани на Северна Македонија учествувале или учествуваат во оваа војна. РСЕ дојде до информации за уште еден потврден случај, но тој не завршил со затворска, туку со условна осуда.

Државните институции негираат дека има организирано регрутирање на Македонци на овие боишта, сметаат дека се работи за индивидуални случаи кои стигнале таму со странска помош обезбедена преку интернет.

Уште на почетокот на конфликтот Северна Македонија го оцени рускиот напад како „директен напад врз суверенитетот и територијалниот интегритет на Украина“. Ги поддржа и меѓународните санкции и осуди кон Русија.

Пат до Мариупол

Скопјанецот, 37 годишниот Љупчо Бојчевски е осуден со правосилна осуда на 13 мај 2025 година. И во неа пишува, а и тој самиот за РСЕ сведочеше, дека бил регрутиран преку затворена група на руската апликација „Телеграм“, од странски државјани, поточно Руси.

Во пресудата пишува и дека изјавил дека „се чувствува виновен, односно го признава кривичното дело кое му се става на товар со поднесеното обвинение, дека истото го сторил на начин, време и место, како што е опишано во обвинителниот акт и изрази искрено каење за стореното“.

Љупчо Бојчевски, единствениот затвореник во Северна Македонија за учество во војната на Русија со Украина, фотографиран во КПУ Идризово

„Одамна следев што се случува таму, пратев на интернет и на Телеграм бидејќи има повеќе канали преку кои можеш да аплицираш. Пишете само Донбас и милион ќе излезат такви канали. Аплицирав уште во 2021 година и после две години ми ѕвони телефонот кога гледам некој руски број. И ми вика сакаш да дојдеш да работиш за руското министерство и прифатив“, вели Бојчевски.

Патот на Бојчевски до Мариупол каде учествувал во војната бил од Скопје до Белград со автобус, од таму со авион до Истанбул, па од таму до Москва. Според она што го пишува во судскиот предмет, во кој РСЕ имаше увид, од Северна Македонија излегол на 18 септември 2023 година, а веќе по пет дена го потпишал договорот за да биде војник.

Тој пак сведочи дека целата организација од купување на билети па се сместување во хотел и трансфер до Мариупол била на регрутерот, извесен „Муса“.

„Тој е Русин и многу страшен Русин. Тој е од Федералната служба за безбедност на Русија (ФСБ). Тој беше страв и трепет. Таму сум видел чуда да прави. Ни полиција му можела нешто, ни армија, никој. Ние кога отидовме таму без документи, од Москва до Мариупол не спровел низ места што да не ти се верува. Какви ти знам чек поинт има, контроли, триста. И сегде сме поминале без документи “, вели Бојчевски.

РСЕ не можеше да го провери тврдењето на Бојчевски за постоењето на човекот кој наводно го спровел од Москва до Мариупол.

Во судскиот предмет во Кривичниот суд во кој РСЕ имаше увид ја има и визата на Бојчевски за влез во Русија, но која не ни беше дозволено да се фотографира или копира. Се работи за електронска виза која Русија ја воведе во 2023 година за да „ им го олесни влезот“ на граѓани од 50 држави.

Илустрација изработена од Радио Слободна Европа на е-визата која ја добил Бојчевски за привремен престој во Руската Федерација

Остатокот од текстот можете да го прочитате на Радио Слободна Европа.