Цијанид во Крива Река има пет пати помалку од дозволените гранични вредности за присуство во вода за пиење

Соопштението го пренесуваме во целост:

Во согласност со добиената “А“ - Интегрирана еколошка дозвола, со бр. УП1-11/3-762/2016, добиена во Јуни 2019 година, а со важност до Јуни, 2026 година, утврдено е дека подземните природни јамски води од Рудникот “Тораница“ се зафаќаат со цевковод и се пренесуваат до Флотацијата на рудникот за употреба како техничка вода. Дополнително, со дозволата е уредена и процедурата за работа во случај на настанување на евентуални технички проблеми според која, по настанувањето на дефектот на цевководот – пукање на цевка која ја носи јамската вода кон Флотацијата на рудникот, веднаш се преземени сите мерки и запазени се сите протоколи и начини на работа. По писмен пат известен е Државниот Инспекторат за Животна Средина (ДИЖС), со образложение дека е настанат технички проблем. Согласно протоколите за работа, веднаш е сопрен протокот на јамската водата и преминато е кон санирање на дефектот. Целокупното времетраење на излевање на вода како резултат на дефектот се одвивало 30 минути, а истекувањето на вода е целосно сопрено во 7:00 часот. Истечени се околу 300 м3 јамска вода од цевката директно во Тораничка Река (вода од категорија III). Водата од цевководот за јамска вода, освен природни, механички нечистотии (ситни честички и зрна од карпести материјали) мобилизирани од поројниот тек, не содржи никакви хемиски или друг вид супстанци и материи кои се резултат на технолошки процес од Флотацијата на Рудник “Тораница“. Тоа значи дека краткорочното заматување на Крива Река е како резултат на поројот од надојдената вода која со себе влечела земја, песок и кал. Исто така, од една точка – пред вливот на Тораничка Река во Крива Река, согласно протоколите за работа и Законот за Животна Средина земен е примерок од 1,5 литри вода за анализа, кои се понатаму предадени за обработка во акредитираната лабораторија “Еуромак Контрол“.

Добиените наоди од лабораториската анализа укажуваат дека нивото на цијанид е пониско од граничните вредности за води од трета класа како што е Тораничка Река. Односно, граничната вредност за цијаниди за води од трета класа (Службен Весник на Р.М бр. 18/1999), изнесува 100 микрограми на литар, а измерената концентрација е помалку од 10 микрограми на литар. За илустрација и за да јавноста и граѓаните бидат смирени, измерената концентрација е пониска од граничната вредност за присуство на цијанид во водата за пиење, која согласно Правилникот за барање за безбедност на квалитетот на водата за пиење, објавен во Службен Весник на Р.М. до број 183/2018 изнесува 50 микрограми на литар. Граничната вредност за арсен за води од трета класа изнесува 50 микрограми на литар, а измерената концентрација на арсен е 0,35 микрограми на литар, вредност која е безбедна и помала од граничната од 10 микрограми на литар утврдена со Правилникот за барање за безбедност на квалитетот на водата за пиење. Во моментот кога се земени примероци од Тораничка Река, на гранична вредност за олово од 30 микрограми на литар за води од трета класа согласно Службен Весник на Р.М. број 18/1999, измерена е вредност од 52,8 микрограми на литар. За појаснување - самата јамска вода содржи концентрација на различни минерали кои ги апсорбира од природата (Регион со исклучително многу минерали), параметар кој во вакви природни води (и во ваков Регион) варира од 5 до 100 микрограми на литар. Измерената вредност за присуство на цинк изнесува 514 микрограми на литар, наспроти граничната вредност од 3.000 микрограми на литар утврдена со Правилникот за барање за безбедност на квалитетот на водата за пиење. Граничната вредност за никел за води од трета класа изнесува 100 микрограми на литар, а измерената концентрација е помала, односно 2,5 микрограми на литар. Покрај ова, граничната вредност за манган за води од трета класа изнесува 1.000 микрограми на литар, а измерената концентрација е помала, односно 541 микрограми на литар. Граничната вредност за железо за води од трета класа изнесува 200 микрограми на литар, а измерената концентрација е во рамки на граничната вредност, односно 124 микрограми на литар. Граничната вредност за присуство на жива во води од трета класа изнесува 1 микрограм на литар, додека измерената концентрација е помала од 0,2 микрограми на литар.

Дополнително, како дел од редовните активности, “Булмак 2016“ спроведува анализи на водата. Во оваа насока, на 26.03.2025 година земени се мостри вода од две точки – од отпадните јамски води (таложникот на Рудникот), класифицирани како води од трета класа (Категорија III), како и од Крива Река, која е класифицирана во втора класа (Категорија II). Согласно добиените параметри од анализата, СИТЕ измерени вредности од земениот примерок од отпадните јамски води се во НОРМАЛАТА за трета класа вода. Исто така, СИТЕ измерени вредности од земениот примерок од Крива Река се во НОРМАЛАТА за втора класа вода, со исклучок на евидентирано мало зголемување на кадмиум кој не е резултат, не се експлоатира и не се користи во работењето и технолошките процеси на Флотацијата во Рудникот.

Добиените наоди укажуваат на тоа дека со тековната работа, “Булмак 2016“ НЕ ПРИДОНЕЛ за загадување на Крива Река ниту пак предизвикал еколошка катастрофа, како што тоа беше прикажано во изминатите денови. Резултатите и од двете спроведени мерења (на денот на техничкиот проблем – 14.03.2025 година и на ден 26.03.2025 година), недвосмислено покажуваат дека доколку навистина имало загадување или еколошка катастрофа на Крива Река, причинител за тоа не е рудникот “Тораница“ и “Булмак 2016“. Дополнително, изричито ПОТВРДУВАМЕ ДЕКА НИТУ ЕДЕН РАБОТНИК во вршењето на работните задачи не придонел кон настанување на техничкиот проблем - пукање на цевката која врши пренос на исклучиво јамска вода што никако не содржи елементи од суровини кои се користат во преработката на рудите во Флотацијата на рудникот. Како дополнување, согласно потврдените информации од риболовното друштво “Мрена“ од Крива Паланка, ниту на 14.03.2025 ниту потоа, не е констатиран помор на риби во Крива Река.

Оттука, порачуваме на сите граѓани кои живеат и работат во еко системите на Тораничка Река и Крива Река дека од тековното работење на рудникот “Тораница“ НЕ ПОСТОИ никаква опасност по нивното здравје.

Повторно апелираме и бараме сите надлежни органи и институции да постапат во правец на изнаоѓање на вистинските причинители на еколошка катастрофа, доколку се утврди дека таа навистина постои.

Остануваме и понатаму достапни за прашања поврзани со нашата работа со цел – точно и навремено информирање на јавноста.