Иако претходните проекти укажувале на губење на морскиот мраз околу 2030 година, новите истражувања откриваат дека тој момент би можел да настапи неколку години порано.

Врз основа на повеќе од 300 компјутерски модели, тим меѓународни истражувачи предвидуваат дека Арктикот би можел да го изгуби мразот уште на крајот на летото 2027 година, додека девет други симулации, иако помалку веројатни, укажуваат на можноста тоа да се случи во наредните три до шест години.

Научниците истакнале дека овој „прв ден без мраз“ сега е неизбежен и неповратен, без оглед на напорите во намалувањето на емисиите на стакленички гасови. Претходните податоци покажале дека мразот се намалува за повеќе од 12% секоја деценија, а новите податоци сугерираат дека во наредните години, областа покриена со мраз би можела драматично да ја намали својата површина, означувајќи ја климатската пресвртна точка.

Арктикот ќе се смета дека е „без мраз“ кога површината на мразот ќе падне под еден милион квадратни површини.

Што значи „Арктик без мраз“ и зошто е важно?

Арктичкиот Океан зафаќа огромна површина од повеќе од 16 милиони квадратни километри и со илјадници години беше сведок на природен настан што се случува еднаш годишно: слоевите на замрзната морска вода брзо се создаваат во текот на зимските месеци во дебел слој мраз кој го достигнува својот врв во март, пред да се стопи во септември.

Меѓутоа, во последните неколку децении овој драматичен настан стана помалку присутен.

Научниците го дефинираат „Арктикот без мраз“ како намалување на површината на морскиот мраз на помалку од еден милион квадратни километри за краток временски период, што се смета за климатска граница.

Тим меѓународни истражувачи, вклучувајќи ги климатолозите Александра Јан (Универзитетот во Колорадо) и Селин Хеиз (Универзитетот во Гетеборг), користеа повеќе од 300 компјутерски модели за да го предвидат првиот ден без мраз, што покажа запрепастувачки побрзо темпо на промени од претходно предвиденото. Брзите загуби на мраз обично се поврзуваат со суровите зими и пролетните температури.

Таквата состојба без мраз на Арктичкиот Океан долгорочно може сериозно да го загрози кревкиот екосистем, од поларни мечки до зоопланктони.

Како деновите без мраз во Арктичкиот Океан ќе влијаат на луѓето?

Деновите кога Арктикот ќе стане без мраз ќе бидат симболичен момент кој на суров начин ќе покаже како човечките активности го промениле овој клучен природен елемент – Арктичкиот Океан.

„Првиот ден без мраз нема драматично да ги промени работите, но ќе ни каже колку сме го промениле Арктикот, кој претходно беше покриен со мраз во текот на целата година“, зборувала Јан.

Сонцето не заоѓа на Арктикот во текот на летните месеци, па без мразот, кој вообичаено ја рефлектира сончевата светлина, океанот ќе апсорбира и дистрибуира значително количество топлина. Ова може да има глобални последици за климатските модели, вклучително и промени во ветровите и океанските струи.

Без мраз, океанот ќе апсорбира значително количество топлина во текот на летото, што ќе се прошири низ планетата.

Меѓународните води им дозволуваат на комерцијалните индустрии да ги искористат предностите на потоплите води на Арктикот, што отвора можности за риболов, рударство и побрзи бродски рути низ Северозападниот премин. Овие промени, сепак, носат и потенцијални закани за глобалната клима и стабилноста на екосистемот.

Топењето на мразот може да доведе до поекстремни временски услови поради промените во шемите на ветерот и океанските струи. Веќе се забележани две од најтоплите сезони, како што е март 2022 година, кога Арктикот беше 10°C потопол од просекот, што речиси предизвика топење во близина на Северниот пол.

Иако ситуацијата не е поволна, научниците сметаат дека намалената емисија на гасови може да го одложи целосното топење на морскиот мраз. Арктикот без мраз не е само показател за климата, туку и клучен момент за разбирање како човечкото влијание ја обликува нашата планета.