Милиони луѓе во светот умираат поради директни бактериски инфекции, особено кога бактериите развиваат отпорност на антибиотиците што ги користиме за нивно лекување. Токму оваа отпорност на лекови ги прави особено смртоносни.

Најновите податоци не се охрабрувачки. Појавата на неколку видови бактерии отпорни на лекови е сериозен проблем за здравствените системи низ светот, особено во земјите со средни и ниски приходи.

Се проценува дека бактериската антимикробна отпорност (АМР) е директно одговорна за 1,27 милиони смртни случаи на глобално ниво во 2019 година и може да биде поврзана со вкупно 4,95 милиони смртни случаи, покажуваат податоците на Светската здравствена организација (СЗО).

Разликата помеѓу отпорноста на антибиотици и отпорноста на антимикробни лекови

Во овој текст фокусот е на отпорноста на антибиотици. Но, можеби сте слушнале за терминот антимикробна резистенција (АМР).

АМР се однесува на сите видови на микроорганизми – мали живи организми, кои вклучуваат бактерии, но и паразити, вируси и габи – кои се прилагодиле да одолеат на вообичаените медицински третмани.

Едноставно речено, лековите веќе не делуваат како порано, а ние се бориме да пронајдеме нови за лекување на болестите. Дури и вообичаените инфекции, како што се инфекциите на уринарниот тракт, може да станат смртоносни ако не се лекуваат.

Како СЗО ги рангира опасните бактерии

Светската здравствена организација ги следи и рангира бактериите според различни критериуми, како што се стапката на смртност, зачестеноста на инфекцијата, „здравствениот товар“ што нè доведува до смрт, трендот на отпорноста, преносливоста, можностите за превенција, можностите за лекување, достапноста на нови лекови во развој.

Бактериите добиваат оценка според секој критериум, а потоа се рангираат. Списокот за 2024 година вклучува дваесетина приоритетни патогени.

Осумте најопасни бактерии:

Klebsiella pneumoniae

Клебсиела е вид на бактерија која се наоѓа во цревата и човечката столица. Може да предизвика пневмонија, инфекции на крвотокот, рани или хируршки места, но и менингитис, доколку навлезе во нервниот систем.

Може да стане таканаречена „супербактерија“, која брзо се шири и станува отпорна на повеќето достапни лекови. Тој е особено отпорен на карбапенем, т.н „антибиотик во последно средство“, кој се користи кога сите други третмани не успеале. Исто така е отпорен на цефалоспорини од трета генерација.

Escherichia coli 

Како и Klepsiella, Escherichia coli најчесто се наоѓа во цревата на луѓето и животните, како и во околината, храната и водата.

Повеќето видови на оваа бактерија се безопасни, но некои може да предизвикаат болести, вклучувајќи дијареа, инфекции на уринарниот тракт, пневмонија и сепса. За време на Летните олимписки игри 2024 во Франција, неговата висока концентрација беше забележана во реката Сена.

Отпорен е на цефалоспорини од трета генерација, вообичаено препишан антибиотик кој исто така се користи за лекување на сексуално преносливи инфекции како што е гонореја. Отпорен е и на карбапенеми.

Acinetobacter baumannii

Во 2012 година, истражувачите ја опишаа оваа бактерија како „појавен бактериски патоген“ поврзан со болнички инфекции.

Пациентите со ослабен имунолошки систем, или оние кои се хоспитализирани повеќе од 90 дена, се изложени на висок ризик од инфекција. Отпорен е на карбапенеми.

Mycobacterium tuberculosis (Mycobacterium tuberculosis – TB)

Оваа бактерија предизвикува туберкулоза, потенцијално фатална бактериска инфекција на белите дробови која уби 1,25 милиони луѓе во 2023 година, вклучувајќи 161.000 луѓе со ХИВ.

СЗО наведува дека „ТБ најверојатно повторно стана водечка причина за смрт во светот, три години откако беше заменета со ковид-19“.

Mycobacterium tuberculosis е отпорен на рифампицин, антибиотик кој се користи за лекување на туберкулоза и лепра.

Салмонела тифи (Salmonella Typhi)

Салмонела тифи предизвикува тифус, опасна и опасна по живот болест. Најмногу ги погодува луѓето во регионите со лоша хигиена и небезбедни извори на вода и храна, како што се делови од Азија, Африка и Латинска Америка.

ЦДЦ проценува дека има приближно девет милиони случаи на тифус во светот годишно. Оваа бактерија е отпорна на флуорохинолони – антибиотици со широк спектар, чија употреба е ограничена поради сериозни несакани ефекти.

Видови шигела (Shigella)

Постојат четири типа на шигела: Shigella sonnei, Shigella flexneri, Shigella boydii и Shigella dysenteriae. Тие предизвикуваат дијареја, болки во стомакот и треска.

Тие се шират преку контаминирана храна и вода, но и при сексуален контакт со заразено лице. Овие бактерии се отпорни на флуорохинолони.

Видовите шигела, кои се отпорни на речиси сите класи на антимикробни лекови, се сè пораспространети и глобално доминантни. Најголемиот товар на болести е во земјите со низок и среден приход, каде хигиената е лоша.

Enterococcus faecium

Оваа бактерија живее во цревната флора, позната и како микробиом. Може да предизвика сериозни болести кај луѓето со дијабетес или хронично заболување на бубрезите.

Ако стигне до делови од телото надвор од цревата, може да предизвика уринарни инфекции и инфекции на нервниот систем. Отпорен е на ванкомицин, антибиотик кој исто така се користи за лекување на инфекции предизвикани од стафилококи, кои исто така се отпорни на лекот.

Pseudomonas aeruginosa

Pseudomonas aeruginosa предизвикува инфекции на крвта, белите дробови, уринарниот тракт и други делови од телото, често по операциите во болниците.

Овие бактерии се отпорни на повеќе лекови (МДР), вклучувајќи ги и карбапенемите. Инфекциите со оваа бактерија се особено опасни кај имунокомпромитирани пациенти. И покрај тоа што е преместено од „критичен“ на „висок“ приоритет, тој останува загрижен поради неговиот профил на еластичност.